zakelijk

Interview 2 met Theo Jennissen, L´étrangère du lac, Atalanta

Deze film heeft Theo gemaakt met (foto's van) Jacqueline, bij de Bisonbaai.
Ik interview hem later ook bij de Bisonbaai.

 

1. Hoe kwam je op het idee van een rennende vrouw

We begonnen met.... Ik had een serie zelfportretten gemaakt waarbij ik de camera zelf vasthoud boven mij en dat ik dan ren en steeds foto’s maak. Ik wilde dat idee altijd al toepassen op iemand anders, dus dat degene die ik wil fotograferen zelf de camera vasthoudt, en dan al rennende foto’s van zichzelf maakt zoals ik dat had gedaan. Daar zijn we mee begonnen. En vervolgens ontstond er een nieuwe situatie waarin ik de camera toch weer overnam en tijdens dat overnemen dacht ik ineens: hee, ook erg mooi om te kijken wat er gebeurt als ik met de camera meeren met haar en ook dan weer een lange sluitertijd gebruik wat bij de eerste ook het geval was en wat er dán gebeurt want zo had ik eigenlijk nog niet gefotografeerd. Zo kwam ik op het idee wat nog niet wil zeggen dat dan een reden is, maar zo is het ontstaan.

2. Hoe heb je die foto’s zo kunnen maken, moest je steeds met haar meerennen?

Ja, naast haar.

3. Hoe heb je de camera dan vastgehouden?

O ja ja ja, ik heb niet door de lens gekeken. Ik houd de camera aan de zijkant en ik richt gewoon op haar en terwijl ik op haar richt druk ik af. Dat klinkt vrij simpel en dat is het eigenlijk ook. Ik ren en zij rent en ik moet zorgen dat de camera op haar gericht blijft en dat het klopt, dat het beeld klopt. Ik zie ook niet wat het beeld is, alleen ik vermoed hoe het beeld er uit komt te zien als ik de camera zo houd en dat was het experiment en het is natuurlijk ook leuk om te onderzoeken… ja als je…. Naarmate ik vaker gefotografeerd heb zonder door de lens te kijken wordt het steeds gemakkelijker om dat te doen. Dus dat je toch een idee hebt van de compositie, hoe het beeld eruit gaat zien. En dat is een moeilijkheidsgraad extra want normaal gesproken ren je niet mee, maar beweegt iemand anders en dan kun je zonder door de lens te kijken proberen in te schatten wat de compositie is, maar als je zelf meerent dan is het net iets moeilijker om dat goed voor mekaar te krijgen maar.. ja, dat was de uitdaging en dat is eigenlijk wel gelukt.

4. In het begin is ze nog heel herkenbaar, maar in het eind heeft ze een onvast lichaam. Waarom doe je dat?

Onvast lichaam? Wat bedoel je?

Eerst kun je nog duidelijk zien wie zij is maar op het laatst dan is ze meer vervormd.

Ja. Ja. Ja. Naarmate de sluitertijd langzamer wordt – ik heb er een paar gemaakt met sluitertijd 1/15 of 1/8 en op een gegeven moment is die sluitertijd 1 of 2 seconden geworden. Als de sluitertijd langer wordt, dan wordt het beeld van degene die je fotografeert - zeker als die ook nog beweegt - steeds vager. En als ik ook nog de camera beweeg, wat ik op het eind gedaan heb, dan vervaagt het beeld helemaal. En dan wordt degene steeds meer onderdeel van de omgeving. Of de omgeving wordt steeds meer onderdeel van degene die je fotografeert. Het verschil vervaagt en eigenlijk ontstaat er daardoor een nieuw ……hoe moet je dat zeggen, ja, de contouren tussen degene in het landschap en het landschap vervagen en daardoor ontstaat er iets wat een nieuwe eenheid vormt die NOCH HET EEN NOCH HET ANDERE IS. Dat vind ik er spannend aan.

5. Heb je, terwijl je rende, de sluitertijd ook nog veranderd?

Ja, ik weet zeker dat ik eerst een snellere sluitertijd had, van 1/15 of 1/8, om mee te beginnen. En later ben ik de sluitertijd veel langzamer gaan maken.

6. Maar dan hebben jullie tussendoor stilgestaan, of niet?

Ja. We hebben niet aan een stuk door gerend. We hebben een meter of tien, twintig gerend – of nog langer, weet ik veel – en dan even gestopt en toen heb ik de camera instelling veranderd en toen renden we weer verder, en terug.

7. Hoe zit het met de lucht en de wolken, die worden dan op dezelfde manier anders dan haar lichaam.

Ja, dat klopt. Ook het onderscheid tussen het landschap en de lucht en de dingen in het landschap, die vervloeien ook in elkaar.

8. Terwijl ik die film zag, merkte ik bij mezelf dat ik die vervorming bij de vrouw best raar vond, er komt iets uit haar buik en zo, maar dat ik dat bij het gras en de lucht en de wolken helemaal niet erg vond. Is dat voor jou een totaal zelfde blik? Ik snap dat het mijn blik is waarmee ik naar de film kijk. Is er voor jou helemaal geen onderscheid tussen gras en wolken en de vrouw?

Dat weet ik niet. Ja. In de foto niet. Daar vind ik het spannend … Kijk, omdat er een nieuwe situatie ontstaat, is er eigenlijk geen sprake meer van een lichaam en een landschap, maar is er sprake van in elkaar vloeien waarbij het voor mij niet meer zo is dat dat lichaam openbreekt. Je ziet andere … Je ziet iets anders. Dus het is niet meer een persoon in een landschap. Het is een samenvloeien van een aantal dingen IN EEN NIEUW IETS. Wat dat nieuwe iets is dat weet ik niet of daar kan ik geen woorden aan geven maar dat is wel wat het beeld uitdrukt. Dus ik zie niet dat dat lichaam vervormt. Ik zie alleen dat er een nieuwe situatie is ontstaan die eigenlijk helemaal niks met dat lichaam te maken heeft. Dat lichaam was onderdeel van wat je dan de werkelijkheid noemt tijdens fotograferen. Maar wat die werkelijkheid is dat weet ik zelf eigenlijk ook nooit precies. Ja we hebben een aantal ideeën daarover. Je merkt in het dagelijks leven dat er waarschijnlijk sprake is van een soort van werkelijkheid waarin je je bevindt en dat zijn dan de vaststaande dingen die daar plaats vinden. In mijn foto’s vervaagt in ieder geval dat beeld. Een foto is ook geen afdruk van de werkelijkheid. Een foto refereert daar wel aan. Veel kijkers ervaren de foto als een onmiddellijke weergave van de werkelijkheid. Dat is het voor mij eigenlijk nooit geweest maar de wijze waarop ik dit doe, dus deze foto’s, daardoor komt de foto echt heel duidelijk weg van het idee dat die een weergave van de werkelijkheid is. Dat wil zeggen, het is een spel met de werkelijkheid en vervormingen daarvan en misschien ook dat je in een foto een … een nieuwe … nee, dat weet ik eigenlijk niet, iets onverwachts of iets nieuws. Je blijft altijd denken dat het iets met die werkelijkheid te maken heeft en ik denk dat dat lastig is om dat los te laten. En daarom vind ik de foto’s waarin die vervloeiing, die vervaging plaatsvindt waarbij je niet meer weet wat wat is terwijl je tegelijkertijd denkt ja, maar wacht even, daar staat een boom en dat moet een stukje van het lichaam zijn… Je probeert toch dingen te duiden in die foto terwijl er eigenlijk geen sprake meer is van iets wat zich daarin onderscheidt en dat vind ik het mooie ervan. Het is eigenlijk ook wat er met de kijker gebeurt, die in de foto iets probeert te zien wat herkenbaar is. En dat lukt dan wel of niet.

(Ik betrap me erop dat ik over die vrouw en haar blootzijn een oordeel heb, terwijl ik die wolken en dat gras alleen maar prachtig vind, misvormd en wel. Dus het zegt iets van mijn ongelijkwaardige beeld van een blote vrouw en gras en wolken. )

Ja ja, daar kan ik me wel iets bij voorstellen. Als die wolken en dat gras met elkaar vervloeien kan dat interessant zijn of mooi of mooie kleuren opleveren maar als je weet dat dat andere een mens is, en die vervormt, dan kan ik me voorstellen dat je die vervorming ervaart als: zo wil je er niet uitzien.

9. Wat doet het met jou om een blote vrouw te fotograferen?

Helemaal niks. Niet iets anders dan wanneer die blote vrouw een laan of een boom of wat is. Dat wil niet zeggen… Ja, nee, het is ook niet persé dat. De ene blote vrouw is de andere blote vrouw ook niet dus….zie ik niet. Er is natuurlijk een verschil in beleving van degene of datgene wat je fotografeert en hoe je dat ervaart, afhankelijk van hoe ik me voel en hoe de ander zich voelt en wat er dan ook allemaal nog gebeurt, maar het is niet zo dat het fotograferen van een blote vrouw of van alle blote vrouwen iets specifieks heeft ten op zichte van andere dingen die ik fotografeer.

10. Zou er verschil zijn als het een blote man zou zijn?

Ja, ik denk het wel maar ik weet het niet omdat ik het bijna nooit blote mannen fotografeer dus er zal wel ergens iets zijn waardoor ik liever blote vrouwen fotografeer dan blote mannen. Dus ja, dat geeft wel iets te denken. Ik denk dat de reden waarom ik een blote vrouw eerder fotografeer dan een blote man is: omdat ik dat mooier vind, op de ene of andere wijze. Dat vind ik mooier, aantrekkelijker. Dat is de aanzet. Ik vind het ook wel lastig. Ik denk dat er wel verschil is tussen een blote man en een blote vrouw. Ik zal eerder geneigd zijn een blote vrouw te fotograferen omdat ik dat aantrekkelijker vind en ja, dat is dan zo. Tegelijkertijd is het ook zo dat het een bepaalde spanning kan opleveren maar ja. Dat weet ik niet zo goed.

11. Bekijk je je films altijd met je model. Zeggen ze dan iets over hoe ze eruit zien? Over vast/onvast?

Dat weet ik niet, dat is voor elk model weer anders. Laat ik zo zeggen, als ik zelf model ben dan ben ik ook ijdel en dan wil ik mezelf terugzien op een manier die past bij mijn ijdelheid. Dat hebben eigenlijk bijna alle modellen ook. Maar het doel is niet om de ijdelheid te strelen, ook niet wanneer ik mezelf fotografeer. Dus eigenlijk vind ik het niet zo relevant wat zij vinden. Trouwens, nu denk ik er ineens aan, ik heb best vaak mezelf gefotografeerd dus ik ben wel een man. En daarin merk ik geen verschil tussen de wijze waarop ik mezelf fotografeer en de wijze waarop ik die blote vrouwen fotografeer. Maar wat het nu is waarom ik bijna geen blote mannen fotografeer, dat weet ik nog niet. Waarschijnlijk ligt dat veel meer in het taboe dat ikzelf heb met het aanspreken van de mannen. Want ik spreek over het algemeen de mensen aan op straat: mag ik foto’s van je maken en blijkbaar heb ik een soort taboe bij mezelf om een man aan te spreken om hem te fotograferen, eerder dan een vrouw. Een vrouw doe ik liever, is misschien gemakkelijker, ja, ik denk dat daarin iets ligt. Maar dat weet ik niet. Dat ik bijvoorbeeld een man – omdat ik mezelf niet ervaar als homo maar als hetero – denk ik dat ik het prettiger vind om vanuit die basis liever een vrouw aanspreek dan een man omdat ik niet de indruk wil wekken dat ik homo ben. Maar dat weet ik niet. Dat is een onderzoek bij mezelf waard.

Je zegt dus: een vrouw vind ik mooi, dat is één faktor. Maar dit zou dus ook een faktor kunnen zijn, dat het al eerder begint, dat je niet zo gauw een man vraagt.

Ja.

12. Wat is jouw fascinatie met onscherpte?

Nou dat je…. Ik had het laatst met iemand erover. Het gaat over met name de lange sluitertijd maar ook de beweging van de camera tijdens de lange sluitertijd in datgene wat je fotografeert, veroorzaakt onscherpte, een bewegingsonscherpte; dan zie je een foto zoals je eigenlijk nooit iets kan zien. Dus in de foto is iets wat je nooit met je normale waarneming kunt zien. Als je een l.s.d. trip doet – ik kan er niet over meepraten want ik heb het nooit gedaan – dan kan het zijn dat je een andere waarneming hebt, dat dingen vervloeien, maar dat vind ik er spannend aan. Je ziet eigenlijk de tijd, gelaagd, in de loop van 1 of 2 of 3 of 10 seconden; allerlei tijdlagen over elkaar heen in één beeld, en dat vind ik interessant. Dat zie je normaal gesproken nooit zo, in je dagelijkse waarneming. Dat is een belangrijke faktor. Een andere faktor is dat ik steeds meer het idee heb dat er zich in die tijdlagen iets manifesteert wat misschien naar een andere dimensie verwijst maar dat weet ik niet, dat is een eh een idee, a wild guess, iets wat ik op geen enkele manier kan waarmaken maar wel is het iets dat mij steeds opnieuw fascineert, wat er in die onscherpte naar boven komt.

Maar iemand anders zei me laatst: een scherpe foto zie je ook nooit zo met het blote oog, ook al denk je dat het wel zo is. Maar een foto die scherp is, wordt ook nooit op die manier waargenomen. En ik denk dat hij daar gelijk in heeft. Die scherpte veroorzaakt dat je denkt dat dat de werkelijkheid is, maar ik weet eigenlijk dat je oog nooit zo waarneemt. Je oog is eigenlijk ook konstant bezig met op één punt te focussen maar dat gaat zo snel en die punten veranderen zo snel; je oog kan dat maar de lens kan dat niet; de lens kan maar één punt pakken en die wordt scherp, dat is dan de scherpte in de foto. Soms heb je alles scherp, als je dat wilt. Maar in de regel komt de foto niet overeen met hoe jij waarneemt. Net zo min eigenlijk als de onscherpe foto’s.

13. Kun je iets zeggen over de muziek bij deze film? Met die accordeon en met dat water in de trombone of zoiets.

Wbawbawbawbawbawba, dat bedoel je.

Ja.

Voor René was dat eigenlijk een uiting van het gelul van mensen over niks, maar ik vond de geluiden ook mooi passen – juist mooi passen – bij de herhaling van het rennen, dus in plaats van de beweging van de mond is de herhaling van dat rennen het ritme waarmee hij speelde wat juist niet heel harmonisch is, maar heel staccato. Dat vond ik heel mooi passen bij het rennen, bij de rennende persoon. Het rennen, je, het rennen.

14. Heeft hij de muziek bij deze films gemaakt?

Nee, niet precies. Hij heeft wel de filmpjes gezien en hij heeft wel gezegd: ze verdienen wel enige muziek en ik denk wel dat hij het wél naar aanleiding van die beide filmpjes heeft gedaan. Maar hij heeft niet tijdens het kijken naar de film dat gespeeld. Hij heeft de muziek los van de filmpjes gemaakt, samen met mij.

15. Kun je iets zeggen over de titel van deze film, ‘L’étrangère du Lac.

De titel verwijst naar twee dingen. L’inconnu du Lac, film van Alain Guiraudie, waarin die cruisingplek van homo’s bij een meer in Frankrijk waarin van alles gebeurt, maar vooral veel wat te maken heeft met de passie en met de onderliggende driftenwereld en moord en doodslag – die ook letterlijk wordt uitgevoerd in de film – en die film doet mij heel sterk denken aan de plek waar we ook nu zijn, de Bisonbaai, waar ik die foto’s gemaakt heb. De andere film – Atalante – die ik gemaakt heb met foto’s van dit model toen, komt uit de Griekse mythologie. Atalante is een prinses die heel hard kan lopen en die alleen maar wil trouwen met een man die haar kan verslaan tijdens het hardlopen. De mannen die haar niet kunnen verslaan die worden onthoofd. Er is een man – Nicomedes – die verslaat haar met behulp van een list. Athene geeft hem drie gouden appels en iedere keer als Atalanta voor hem is gooit hij die appel vóór haar en zij raapt die dan op en in die tijd gaat hij haar weer voor bij en dat doet hij tot drie keer toe en bij de derde keer komen zij gezamenlijk over de streep, ik denk dat Atalanta dat ook wel prettig vond dat…. Ik vond verwijzingen naar dat verhaal in de manier waarop ik het model gefotografeerd heb en de wijze waarop we samen liepen, renden eigenlijk, vond ik eigenlijk wel een beetje verwant aan dat verhaal.

Ja, jij hebt niet met appels gegooid maar jij hebt de sluitertijd steeds anders ingesteld waardoor…. Bedankt.

Graag gedaan.  

Hier is de film: L 'étrangère du Lac, Atalanta